Betere bescherming privévermogen erfgenamen
Per 1 september 2016 is een wet in werking getreden waardoor erfgenamen hun privévermogen beter kunnen beschermen tegen schulden uit een erfenis.
Een erfenis kan op twee manieren worden aanvaard: zuiver of beneficiair.
Bij zuivere aanvaarding wordt de erfenis zonder voorbehoud geaccepteerd. Zuiver aanvaarden kan door (1) een verklaring bij de griffie (lees: secretariaat van de rechtbank) af te leggen, maar kan ook door (2) een gedraging of door (3) het laten verlopen van een termijn. Na zuivere aanvaarding kan de erfgenaam vrij beschikken over alles wat in de erfenis zit. Het nadeel is dat de erfgenaam dan ook met zijn privévermogen opdraait voor schulden van de overledene.
Bij beneficiaire aanvaarding is een erfgenaam ook aansprakelijk voor schulden van de overledene, maar alleen met geërfd vermogen en NIET met zijn privévermogen. De erfgenaam moet de erfenis afwikkelen onder toezicht van de kantonrechter. Verder is van belang dat hij pas over de erfenis kan beschikken nadat alle schulden zijn voldaan.
Het eerste probleem was dat zuiver aanvaarden soms gebeurde zonder dat je je ervan bewust was. Dit gebeurde dan door bepaalde gedragingen. Voorbeelden van die gedragingen: het meenemen van spullen, het beantwoorden van post of het erkennen van een schuld van de erflater. Als er eenmaal zuiver was aanvaard, dan viel dat niet meer terug te draaien. Dat gaf grote problemen als er meer schulden dan bezittingen (geld) in de erfenis bleken te zitten.
In de nieuwe wet is “per ongeluk zuiver aanvaarden” niet goed meer mogelijk. Van zuiver aanvaarden (dus van de bezittingen en de schulden) is pas sprake als een erfgenaam zich zodanig gedraagt dat dit leidt tot benadeling van schuldeisers van de overledene. Het gaat dan om handelingen die het onttrekken van goederen uit de erfenis aan de schuldeisers tot gevolg hebben, bijvoorbeeld het verkopen van goederen uit de erfenis. Men mag aannemen dat een erfgenaam dit soort dingen nooit onbewust doet. Voor alle andere gedragingen, zoals het veilig opslaan van goederen, geldt voortaan dat hiermee niet direct zuiver is aanvaard. In dat geval kun je nog steeds besluiten beneficiair te aanvaarden.
Het tweede probleem was dat een erfgenaam die zuiver aanvaard had, soms toch geconfronteerd werd met een onverwachte schuld van de overledene. Denk bijvoorbeeld aan de situatie dat pas na het overlijden duidelijk wordt dat iemand tijdens zijn leven een onrechtmatige daad heeft gepleegd en de schade moet vergoeden. De erfgenaam moest deze schade dan uit zijn privévermogen betalen als er te weinig geld in de erfenis zat.
Voor dit soort gevallen is er nu een uitzonderingsbepaling. Om te voorkomen dat een erfgenaam met zijn privévermogen moet instaan voor een onverwachte schuld kan hij de kantonrechter verzoeken om alsnog beneficiair te mogen aanvaarden. Voor het geval de nalatenschap al verdeeld is, kan hij de kantonrechter verzoeken om te worden ontheven van de verplichting om de onverwachte schuld uit zijn privévermogen te voldoen.
Let op: de uitzonderingsbepaling biedt dus alleen bescherming tegen onverwachte schulden en niet tegen schulden die een erfgenaam kende of behoorde te kennen! Het blijft de verantwoordelijkheid van de erfgenaam om informatie in te winnen bij de schuldeisers van de schulden die hem bekend zijn.